Ο παλιός παραδοσιακός Κυπριακός γάμος

Οι χοροί, τα ήθη και τα έθιμα

Η Κυριακή θεωρείτο στη Κύπρο ως η κατ'' εξοχήν μέρα για γάμους. Τα ζευγάρια, σύμφωνα με το αρχαίο έθιμο, προτιμούσαν τις μέρες που είχε πανσέληνο, όπως ακριβώς και ο αρχαίοι Έλληνες. Ειδικά γαμήλια κουλούρια, όμορφα διακοσμημένα με σησάμι, παρόμοια με αυτά που έφτιαχναν στην αρχαιότητα, στέλλονταν στους καλεσμένους μαζί με ένα κερί σαν πρόσκληση για τον Γάμο. Ένα από αυτά τα κουλούρια το έπαιρναν στην εκκλησία την ώρα του γάμου μαζί με το κρασί για να ευλογηθούν και μετά το κρεμούσαν στον τοίχο του δωματίου του αντρογύνου μέχρι να γεννηθεί μωρό για να του δώσουν να φάει από του κουλούρι αυτό να βγάλει δόντια!


"ελάτε κοπελλούες μου να 'λέσουμεν το ρέσιν"

Το βράδυ του Σαββάτου πριν από το γάμο, ετοίμαζαν το "ρέσιν", που είναι το ειδικό γαμήλιο παρασκεύασμα της Κύπρου. Άπλωναν μέσα στον ηλιακό (την αυλή του σπιτιού) ένα σεντόνι. Πάνω σε αυτό οι γυναίκες του σπιτιού (αλλά όχι όμως η νύφη) έριχναν καβουρδισμένο σιτάρι. Σε κάποιες περιοχές Δυνατά αγόρια το έσπαζαν πατώντας πάνω σε ξύλινες απλωμένες πλάκες ή σε άλλες περιοχές το χοντροάλεθαν με το "σιερομύλι" δηλαδή τις μυλόπετρες. Ακολούθως μετάφερναν το σπασμένο σιτάρι και το έριχναν στο περιεχόμενο των καζανιών που άχνιζαν. Αυτό το περιεχόμενο ήταν κρέας από πρόβατο, κομμένο σε μεγάλα κομμάτια, που ψηνόταν μέχρι να γίνει χυλός και να ξεκολλήσει από το κόκκαλο. Τα αγόρια ανακάτευαν με ξύλα αυτό τον πολτό από σιτάρι και κρέας μέχρι ότου γίνει ένα μείγμα και το ρέσιν τότε ήταν έτοιμο.

Ο χορός και το ράψιμο του νυφικού κρεβατιού

(έργα του λαϊκού ζωγράφου Μιχαήλ Κκάσιαλου)

Ο χορός και το ράψιμο του νυφικού κρεβατιού

Μετά την κατασκευή του ρεσιού, οι γυναίκες ετοίμαζαν το στρώμα του νυφικού κρεβατιού, γεμίζοντας το με μαλλί και το έραβαν πέντε η επτά παντρεμένες μονοστέφανες (με ένα στεφάνι, δηλαδή παντρεμένες μόνο μια φορά, που να ζει ο άντρας τους) νέες γυναίκες προσθέτοντας στις τέσσερις του γωνιές κόκκινες κορδέλες στο σχήμα του σταυρού.
   "ράψετε τέσσερεις σταυρούς, στα τέσσερα καντούνια,
   να τζιοιμηθούν οι νιόνυφφοι, σαν τα φιλικουτούνια"

Ράψιμο και πλούμισμα του κρεβαθκιού

Αυτή η διαδικασία ονομαζόταν "το πλούμισμαν του κρεβαθκιού". Καθώς οι γυναίκες έραβαν το στρώμα οι παριστάμενοι έριχναν χάλκινα ή ασημένια κέρματα πού ράβονταν μέσα στο στρώμα. Όταν τελείωνε το ράψιμο, έριχναν παιδιά πάνω στο στρώμα που χόρευαν και έκαναν τούμπες. Πίστευαν ότι, όπως τα κέρματα που έριξαν στο στρώμα θα φέρουν χρήματα και αγαθά στο σπίτι σε ώρα ανάγκης, έτσι και τα παιδιά θα φέρουν γονιμότητα. Ακολούθως ένας συγγενής σήκωνε το στρώμα πάνω στο κεφάλι του, χόρευε με αυτό κάνοντας κύκλους και με συνοδεία το πλήθος που επευφημούσε και χειροκροτούσε, το κουβαλούσε μέχρι το νυφικό υπνοδωμάτιο.

Ο χορός του κρεβαθκιού

"Ώρα καλή τζι ώρα γρουσή"

Το πρωί της Κυριακής που ήταν η μέρα του γάμου, σηκώνονταν όλοι πολύ νωρίς. Ο γαμπρός ακόμη κι αν ήθελε να κρατήσει τα γένια του, τον ξύριζαν και τον αρωμάτιζαν με ροδόσταγμα.
   ''βάρτε κολώνιαν πολλήν, σάστε τζαι τα μαλλιά του,
    μούσκους τζαι ροδοστέμματα, στα καμαρόφρυδά του"
Το ξύρισμα γινόταν με συνοδεία μουσικής βιολιού και λαούτου από τον μπαρμπέρη του χωριού και με γιορταστικό τρόπο. Μετά φορούσε τα γαμπριάτικα του, αφού όμως πρώτα τα χόρευε μέσα σε ένα πανέρι ο πρώτος κουμπάρος του. 
   "φορήστε του πουκάμισον, καλοσιδερομένον,
    εν ότι πρέπει πάνω του, για νοστοπαντρεμένον"
Τον κάπνιζαν με ελιά και τον έζωναν τρεις φορές οι γονείς και οι συγγενείς με ένα κόκκινο μαντήλι και ξεκινούσαν για το σπίτι της νύφης.

Γαμήλια πομπή προς την εκκλησία

"Άγ'για στολίστε την καλά"

Στο μεταξύ η πρώτη κουμπάρα έλουζε τη νύφη και στη συνέχεια με τη βοήθεια της μητέρας, της φορούσε το νυφικό της και τα κοσμήματα της. Την έβαφαν και της έβαζαν αρώματα πολλά.
   "βάρτε της άρωμαν πολλύν, τζαι πούτρα να μυρίσει,
    τες στράτες πον' να ρέξουμεν, να τες μουσκομυρίσει"
Όπως και στο ξύρισμα του γαμπρού, έτσι και στο στόλισμα της νύφης, οι οργανοπαίκτες ήταν παρόντες. Αφού την κάπνιζαν και την έζωναν τρεις φορές οι γονείς της με ένα κόκκινο μαντήλι, επιβεβαίωση της παρθενίας της, η νύφη και η συνοδεία της έβγαινε από το σπίτι της και ακολουθούσαν την πομπή του γαμπρού που περνούσε απ' έξω.
Έτσι οι δύο πομπές με τους γονείς, τους κουμπάρους και τους παρανύμφους κατευθύνονταν προς την εκκλησία με συνοδεία μουσικής. Σε κάθε σταυροδρόμι τους ανέμεναν οι νοικοκυρές των γύρω σπιτιών για να καπνίσουν και να ράνουν τους μελλόνυμφους με ροδόσταγμα.

Κάπνισμα στον δρόμο

"Ησαΐα χόρευε, η παρθένος έσχεν εν γαστρί..."

Φτάνοντας στην εκκλησία ο πατέρας παρέδιδε τη νύφη στον γαμπρό και αυτός την έπαιρνε από το χέρι (χωρίς να τη φιλήσει όπως κάνουν τώρα), έμπαιναν μαζί στο ναό και άρχιζε το μυστήριο. Τα στέφανα που φορούσαν η νύφη και ο γαμπρός στην εκκλησία ήταν αληθινά και πλεγμένα από μυρτιά ή κλαδιά ελιάς (που δεν έπρεπε να τα έχει δει η θάλασσα) και διακοσμημένα με χρυσοκλωστή και χρωματιστές γιρλάντες. Όταν ο ιερέας έλεγε το "Ησαΐα χόρευε", το ζευγάρι και οι παράνυμφοι κρατώντας τα χέρια, έκαναν τρεις φορές κύκλο γύρω από το τραπέζι που ήταν τοποθετημένο μπροστά από το εικονοστάσι. Το πλήθος έριχνε προς τον κύκλο βαμβακόσπορο, σησάμι, ζαχαρωτά και κέρματα ως συμβολική ευχή ευλογίας. Τα παιδιά περίμεναν τη στιγμή αυτή με πολλή αγωνία και ορμούσαν ανάμεσα στη νύφη και το γαμπρό και τους καλεσμένους, χωρίς να λαμβάνουν κανένα υπόψη, για να μπορέσουν να αρπάξουν τα καλύτερα και περισσότερα κέρματα. Το σαματά υποβοηθούσαν και οι πολλές ανύπαντρες κοπέλες που δεν έχαναν την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της τελετής και του "Ησαΐα χόρευε" να κτυπούν τον ώμο της νύφης δυνατά και να φωνάζουν "λυγερή" ή "κολόσυρ' τα πόδκια σου". Η νύφη υπάκουε στις εντολές και οι κοπέλες σιγουρεύονταν ότι προτού περάσει ο χρόνος μια από αυτές θα στεκόταν στο ίδιο τραπέζι του γάμου. Πολλά γέλια και θόρυβος γέμιζαν την εκκλησία κατά την διάρκεια της γαμήλιας τελετής και καθώς η τελετή τελείωνε και το ζευγάρι έφευγε μαζί από την εκκλησιά, πιστολιές και πυροβολισμοί ακούγονταν συχνά έξω από την εκκλησία.

Το Γαμήλιο εμβατήριο.

Εκτελεσμένο από τον αείμνηστο μας παππού Ιωάννη Πίπη

Έτος ηχοχράφησης 1985 στη Λευκωσία (ετών 91)

 

Μετά την εκκλησιαστική γαμήλια τελετή, σύμφωνα με το έθιμο, η νύφη δεν μπορούσε να σηκώσει το κεφάλι της για δύο ολόκληρες μέρες και ήταν αναγκασμένη να βλέπει προς τα κάτω. Αυτή η διαδικασία ονομαζόταν "το καμάρωμαν της νύφης", δηλαδή τη θεώρηση ή παρατήρηση (με την παθητική έννοια) της νύφης. Στα πιο παλιά χρόνια, η νύφη έμενε αυτές τις δύο μέρες και με το πρόσωπο της καλυμμένο με το κόκκινο της πέπλο. 

Αναπαράσταση της γαμήλιας τελετής

Όταν έφθαναν στο σπίτι του γάμου (που ήταν το σπίτι του γαμπρού και όχι της νύφης), ο σύζυγος έριχνε με δύναμη ένα ρόδι πάνω στην πόρτα της εισόδου για να σπάσει και να αδειάσει από τους σπόρους του. Αυτή η πράξη ήταν μια συμβολική ευχή για γονιμότητα. Εκεί η μητέρα του γαμπρού, παρουσία του νεαρού ζευγαριού και των κουμπάρων, έκοβε τη κεφαλή ενός κόκορα και ενώ το έκανε, ο γαμπρός πατούσε δυνατά το πόδι της νύφης. Με αυτή τη συμβολική πράξη η νύφη καταλάβαινε ξεκάθαρα ότι έπρεπε να υπακούει στον άνδρα της, αλλιώς θα είχε την ίδια μοίρα με τον κόκορα!

Στο γεύμα του γάμου παρουσιαζόταν πρώτα το ρέσιν, που έπρεπε να είναι ζεστό. Οι τιμώμενοι κάθονταν σε καρέκλες στο μακρύ στρωμένο τραπέζι, ενώ ένα άλλο μέρος της μεγάλης σύναξης του γάμου έτρωγε σε καλαμωτές, που είχαν στηθεί από πριν και που στηρίζονταν πάνω σε καρέκλες ή σε ξύλινα τριπόδια. Όποιος δεν έβρισκε θέση σε αυτά τα τραπέζια έτρωγε στο έδαφος, πάνω σε καλαμωτές και ψάθες που ήταν καλυμμένες με μακριά άσπρα ή πολύχρωμα τραπεζομάντιλα.

Στη Κύπρο υπήρχε το όχι ανέξοδο έθιμο, σύμφωνα με το οποίο, όλοι οι κάτοικοι του χωριού και όλοι οι ξένοι να ήταν προσκεκλημένοι στο γάμο και να τρώγουν στο γαμήλιο γεύμα, αφού βέβαια οι επίσημοι προσκεκλημένοι σερβίρονταν πρώτοι και έπαιρναν τις καλύτερες θέσεις στο τραπέζι. Αν οι γονείς του γαμπρού που έκαναν το γάμο ήταν εύποροι, τότε κατέφθαναν από τα γειτονικά χωριά ένα πλήθος ακάλεστων ξένων για να παραστεί στο γάμο. Μόνο ζητιάνοι δεν μπορούσαν να παρακαθίσουν στο γαμήλιο τραπέζι. Όλοι έφταναν εξοπλισμένοι με διάφορα δοχεία που γέμιζε η πεθερά με ανακατεμένα φαγητά. Όλη τη νύκτα τρώγανε και πίνανε παντού. Μόλις όμως τελείωνε το γεύμα που το παίρναν καθιστοί, οκλαδόν ή ακόμη και ξαπλωμένοι, σήκωναν αμέσως τα τραπέζια και τις ψαθαριές, για να μπορέσει να αρχίσει ο χορός του γάμου, όπου έπαιζαν οι μουσικοί του χωριού, τους οποίους παράγγελλαν ειδικά, δηλαδή οι βιολάρηδες, οι λαουτάρηδες, αυτοί που έπαιζαν πιθκιαύλι (αυλό), ενώ οι καλεσμένοι του γάμου κτυπούσαν τα τύμπανα.

"Παίξε φκιολάρη το φκιολίν, με του Θεού την χάρην..."

Η λύρα, η ίδια με αυτή που χρησιμοποιούσαν στη Ρόδο και ακόμη χρησιμοποιούν στη Κάρπαθο, ήταν παλιά το κύριο όργανο μουσικής στη Κύπρο. Τα βιολιά έφθασαν αργότερα στο νησί και την αντικατέστησαν. Ένα άλλο όργανο που χρησιμοποιούσαν στη Κύπρο μέχρι πρόσφατα ήταν ο ταμπουράς που είχε τέσσερις χορδές ενώ το λαούτο έχει συνήθως οκτώ. Τον ζουρνά και το νταούλι που ήταν ένα τύμπανο καμωμένο από δέρμα γαϊδάρου τα χρησιμοποιούσαν μόνο οι Τούρκοι του νησιού. Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν την "ταμπουτσιά", ένα τύμπανο που έχει την προέλευση της στη κυπριακή αρχαιότητα, όπως επιβεβαιώνει και η συχνή απεικόνιση της πάνω σε πολλά αρχαία κυπριακά αγγεία. Αυτά λοιπόν ήταν τα όργανα που ακούγονταν σε όλη τη διάρκεια της νύκτας του γάμου.

Διασκέδαση σε γάμο περί το 1960

Κατά τη διάρκεια της βραδιάς του γάμου συνηθιζόταν να γίνονται διαγωνισμοί τραγουδιών και αυτός που θα τραγουδούσε το καλύτερο αυτοσχέδιο δίστιχο ή για το γάμο ή για το ζευγάρι, κέρδιζε τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα των παρευρισκομένων. "Το τραούδιν του γάμου" το έλεγαν μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα και ήταν αδιανόητο να γίνει γάμος χωρίς να το πουν.

Οι άνδρες χόρευαν συνήθως χωριστά από τις γυναίκες. Οι πιο συνηθισμένοι χοροί ήταν οι αντικριστοί, που χορεύονταν κατά ζεύγη. Ήταν επίσης κανόνας να χορεύει μόνο ένα ζευγάρι κάθε φορά. Ο τυπικός γυναικείος χορός αποτελείτο τις περισσότερες φορές από κινήσεις ανοικτών χεριών εδώ και εκεί και συνοδευόταν από μια ταυτόχρονη αργή και επαναλαμβανόμενη κίνηση ολόκληρου το σώματος. Οι κινήσεις ήταν ανεπαίσθητες και σπάνια έσκυβε όλο το σώμα. Τα πόδια μόλις και σηκώνονταν από το έδαφος. Τα πρόσωπα των κοριτσιών που χόρευαν έμεναν σκόπιμα πολύ σοβαρά και ακόμα όταν οι θεατές αστειεύονταν και διασκέδαζαν, κατέβαλλαν πολλές προσπάθειες για να αποφύγουν κάθε μειδίαμα. Προσήλωναν το βλέμμα τους μπροστά και έγερναν το κεφάλι ελαφρά προς τη γη. Μόνο όταν πλησίαζε το τέλος του χορού ενός ζευγαριού, η μουσική γινόταν πιο γρήγορη και αντίστοιχα γίνονταν πιο γρήγορες και πιο ζωντανές οι κινήσεις των χορευτών πριν φύγουν. Υπάρχει η άποψη ότι ο χορός της αρχαίας τραγωδίας μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να εκδηλωθεί. Οι άνδρες χόρευαν τον αντικριστό πιο έντονα. Ο ατομικός ανδρικός χορός (γιατί γυναικείος δεν υπάρχει) χορευόταν όσο το δυνατό πιο επιδεικτικά. Τρία η τέσσερα αγόρια πιάνονταν από τους ώμους χορεύοντας συρτό και οδηγούσαν το χορευτή στο χώρο του χορού, στη συνέχεια αποτραβιόνταν και τον άφηναν να εκτελέσει τις χορευτικές του φιγούρες. Οι ιδιαίτερα επιδέξιοι χορευτές ξετυλίγονταν σαν ακροβάτες και πριν απαγορευτούν τα μαχαίρια από τους Άγγλους, έριχναν το μαχαίρι στο αέρα και το έπιαναν.

Ιωάννης Πίπης & Νικόλας Τούμπας - παραδοσιακοί οργανοπαίχτες

Όταν τα κορίτσια τελείωναν το χορό τους και αποχωρούσαν, οι άνδρες έριχναν κέρματα στο πιάτο των μουσικών. Με τον τρόπο αυτό τιμούσαν τα κορίτσια και όσο περισσότερα ξόδευε κανείς τόσο περισσότερο έδειχνε την εκτίμηση τους προς αυτά. Οι χορευτές και οι χορεύτριες, ο γαμπρός και όποιος άλλος ήθελε, κατάφερναν με ένα πολύ πρωτότυπο τρόπο να δίνουν κάποια λεφτά στους μουσικούς. Έφτυναν πάνω σε ένα νόμισμα και το πίεζαν δυνατά στο μέτωπο του μουσικού, μέχρι να κολλήσει. Επειδή αυτό μπορούσε να συμβεί πολλές φορές σε ένα βράδυ, στο ταλαιπωρημένο μέτωπο των μουσικών εμφανίζονταν κόκκινοι κύκλοι. Ο βιολάρης έριχνε τα κέρματα που αποκτούσε μέσα στη θήκη ή ακόμα και μέσα στο ίδιο το ηχείο του βιολιού του.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι, οι μουσικοί για να αναλάβουν τον γάμο, τον "αρτιρούσαν", δηλαδή πλειοδοτούσαν στον πλειστηριασμό του γάμου που έκαναν οι συμπέθεροι και που λάμβανε χώραν στον καφενέ του χωριού λίγες μέρες πριν. Δηλαδή με λίγα λόγια, πλήρωναν για να παίξουν αμισθί και πληρώνονταν μόνο από τα τυχερά που έπαιρναν από το πιάτο που έβαζαν σε κάθε φάση των διαδικασιών του γάμου και από τα πλουμίσματα των χορευτών για τες παραγγελίες που έκαναν. Στους σημερινούς γάμους το πιάτο μπαίνει μπροστά στους μουσικούς από έθιμο και για να προκαλέσει την αρχοντιά και το χουβαρνταλίκι των παρευρισκομένων.

Σε κάποιες περιοχές προς τιμή της νύφης, άναβαν στην ύπαιθρο τη νύκτα του γάμου κοντά στο σπίτι της μια φωτιά, που την άφηναν να καίει για πολλές ώρες. Αυτή η πράξη ονομαζόταν "ν' άψωμεν την λαμπάδαν της νύφης".
Επίσης αν το επίτρεπε η προίκα, έστηναν μέσα στο σπίτι ή τον ηλιακό ανάλογα με την εποχή του χρόνου, ένα είδος θρόνου. Το κρεβάτι χρησιμοποιείτο συχνά σαν κάθισμα και τα σεντόνια και άλλα υφάσματα χρησιμοποιούνταν σαν οροφή του θρόνου. Δεξιά από το γαμπρό στεκόταν κάποιος, είτε επρόκειτο για τον πρώτο κουμπάρο είτε για τον αντιπρόσωπο του και κρατούσε ένα αναμμένο μεγάλο κερί. Αν για οικονομικούς λόγους το κερί ήταν λεπτό, το στερέωναν πάνω σε ένα μακρύ κοντάρι.

Μαζί με το κρασί που έτρεχε σαν ποτάμι, κατανάλωναν κατά τη διάρκεια της νύκτας και τα κουλούρια του γάμου και άλλα εδέσματα όπως τυρί, αυγά, κρέας, φρούτα, ελιές κλπ. Κατά τις πρωινές ώρες η γιορτή του γάμου γινόταν βακχική και διαρκούσε μέχρι να ξημερώσει, οπότε ολόκληρη η παρέα εύθυμη και ζωηρή, αποφάσιζε να εγκαταλείψει το σπίτι του γάμου. Το νεαρό ζευγάρι έπρεπε να παραμείνει στο θρόνο του μέχρι αργά το βράδυ. Ο γαμπρός σηκωνόταν κάποτε-κάποτε για να χαιρετίσει τους καλεσμένους ή να τους κατευοδώσει, για να επιτηρήσει την υπηρεσία ή για να μεριμνήσει μαζί με τους γονείς του για νέες προμήθειες φαγητού. Η καημένη όμως η νύφη δεν επιτρέπετο να εγκαταλείψει το θέση της, παρά σπάνια. Χόρευε μόνο μια φορά, όταν άνοιγε τον γαμήλιο χορό με τη πρώτη κουμπάρα της. Έπρεπε να συνεχίσει να κάθεται εκεί για ώρες, με το κεφάλι και τα μάτια της χαμηλωμένα.

Αν οι καλεσμένοι δεν είχαν διάθεση να αποχωρήσουν εθελούσια από το γλέντι για να επιτρέψουν και στους νεόνυμφους να αποσυρθούν στο νυφικό δωμάτιο, τότε οι μουσικοί αναλάμβαναν να παίξουν τον "πολογιαστό", μουσικό κομμάτι που έστελνε το μήνυμα προς όλους ότι είναι και το τελευταίο.

Αργά μέσα στη νύκτα, όταν τελείωναν οι χοροί και το νέο ζευγάρι συνοδευόμενο από τους γονείς, τους κουμπάρους, και τον ιερέα του χωριού οδηγείτο στο νυφικό δωμάτιο, κάτω από τους ήχους των βιολιών, των λαούτων και της ταμπουτσιάς. Η πρώτη κουμπάρα και ο πρώτος κουμπάρος κρατούσαν λαμπάδες και έδειχναν το δρόμο. Εκεί το νεαρό ζευγάρι έμενε μόνο ενώ έξω από το νυφικό δωμάτιο παρέμεναν οι άλλοι για να δουν τα "κορασάτα" της νιόνυφης. Το ζευγάρι περνούσε την πρώτη νύκτα του γάμου του, όχι πάνω στο νυφικό κρεβάτι, αλλά σε ένα στρώμα στο πάτωμα. Πάνω σε αυτό το στρώμα γινόταν η πρώτη ερωτική πράξη, όχι για τίποτα άλλο παρά για να αποδειχθεί ότι η νιόνυφη ήταν πράγματι παρθένα στους άλλους που περίμεναν έξω από το γαμήλιο δωμάτιο, ειδικά στα πεθερικά. Αφού τελείωνε η ερωτική πράξη, ο γαμπρός έβγαινε έξω και τους παρέδινε τα ματωμένα σεντόνια για να δουν τα κορασάτα της νιόνυφης. Εφόσον ικανοποιούσε τους άμεσα ενδιαφερόμενους για το άσπιλο της παρθενίας της νιόνυφης, ο γαμπρός έπρεπε να πληροφορήσει με τη σειρά και τους υπόλοιπους χωριανούς. Άνοιγε το παράθυρο και άρχιζε τις πιστολιές και τους πυροβολισμούς για να τους στείλει τα καλά μαντάτα.

Το πρωί της Δευτέρας η μάνα της νιόνυφης έσφαζε ένα ζευγάρι νεογνών περιστεριών "ππαλαζούθκια" και τα έβραζε για να κάνει τη καθιερωμένη αυγολέμονη σούπα των νεόνυμφων για να φάνε να δυναμώσουν. Σε κάποιες περιοχές πρόσφεραν στους νεόνυμφους μέλι με καρύδια ή αμύγδαλα ή έφτιαχναν πίττες με το μέλι για να έχουν γλυκιά ζωή. Το ξύπνημα των νεονύμφων γινόταν με μεγαλοπρέπεια, με τους μουσικούς να παίζουν.
Οι κουμπάροι διοργάνωναν μια γιορτή με φαγοπότι και έφερναν τα δώρα, που λέγονταν "ξημέρωμα", στο νεαρό ζευγάρι, τις περισσότερες φορές τρόφιμα, κρέας, πουλερικά και άλλα παρόμοια. Πολλοί προσκεκλημένοι προσέφεραν σαν δώρο και χρήματα ή ρούχα, εξοπλισμό κλπ. Αυτά τα δώρα δεν δίνονταν ποτέ τη μέρα του γάμου, αλλά την επομένη, δηλαδή τη Δευτέρα και τα στοίβαζαν πάνω στο νυφικό κρεβάτι. Ο αρχικός λόγος πίσω από αυτή τη συνήθεια ήταν ότι εάν η νιόνυφη δεν ήταν παρθένα, ο γάμος διαλυόταν αμέσως άρα τα δώρα θα δίνονταν άδικα!

Ο γαμπρός με τη βράκα και η νύφη με το δευτερκάτικο της

"Ο Χορός του Αντροΰνου"

Το βράδυ η νύφη φορούσε το "δευτερκάτικον" της φόρεμα που ήταν συνήθως βαθύ μπλε ή μαύρο σαν ένδειξη της λύπης της που έχασε τη παρθενία της. Μαζευόταν πάλι ο κόσμος και οι νεόνυμφοι χόρευαν "τον χορόν του αντροΰνου" όπου τους "πλούμιζαν" δηλαδή καρφίτσωναν χαρτονομίσματα ή κοσμήματα πάνω στα ρούχα τους ή έριχναν νομίσματα σε ένα πιάτο.
    "Χόρεψε νύφη χόρεψε, να λύσεις τα παπούτσια,
     τζι ας εν καλά ο νιόγαμπρος, γοράζει σου τζιηνούρκα"

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προσκεκλημένοι του γάμου τη Δευτέρα κατά τη διάρκεια του συμποσίου, έσπαζαν σκόπιμα διάφορα γυαλικά που συμβόλιζε το σπάσιμο του παρθενικού υμένα της νιόνυφης. Ιδιαίτερη τιμή έκανε ο προσκεκλημένος στο νεόνυμφο ζευγάρι, αν αφού καθόταν στο τραπέζι του γάμου και του προσφερόταν ένα πιάτο γεμάτο από το αγαπητό του φαγητό, κατάφερνε να το κτυπήσει τόσο δυνατά πάνω στο τραπέζι ώστε αυτό να σπάσει και να λεκιάσει με το φαγητό το τραπεζομάντιλο.

Ο χορός του αντροΰνου - πλουμισμένο αντρόγυνο

Την Τρίτη γινόταν πάλι τραπέζι, αλλά μόνο για τους συγγενείς, με κότες που μάζεψαν από τα συγγενικά σπίτια ή με φαγητά που έφερναν οι ίδιοι οι συγγενείς. Σε μερικά μέρη το τραπέζι των συγγενών συνεχιζόταν και την Τετάρτη με νηστίσιμα φαγητά.

Την Τετάρτη το πρωί ο γαμπρός και η νύφη καλούσαν τους μουσικούς να προγευματίσουν και να τους αποχαιρετίσουν. Μετά το πρόγευμα ο γαμπρός έδινε στους μουσικούς σαν δώρο ένα μεταξωτό μαντήλι που στο ένα άκρο του είχε δεμένο ένα ασημένιο νόμισμα. Μετά οι μουσικοί αποχαιρετούσαν το ζευγάρι, αφού τους ευχαριστούσαν, τους εύχονταν βίον ανθόσπαρτον και επέστρεφαν στον τόπο τους.

Οι γιορτές του γάμου διαρκούσαν μια ολόκληρη βδομάδα και ο γάμος τελείωνε τη επόμενη Κυριακή με τον "αντίγαμο".

Το γλέντι συνεχιζόταν στο πατρικό σπίτι του γαμπρού. Ο γαμπρός καλούσε τα πεθερικά, τους γονείς του, τα αδέλφια του, τους κουμπάρους, τις κουμέρες, καθώς και κάποιους συγγενείς ή φίλους που δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν στους γάμους την προηγούμενη Κυριακή. Το τραπέζι στρωνόταν από το μεσημέρι και συνεχιζόταν μέχρι αργά τη νύχτα. Με τον αντίγαμο ολοκληρώνονται τα έθιμα του γάμου και το ζευγάρι ξεκινά την κανονική του ζωή.

Το πιο πάνω κείμενο είναι δανεισμένο και διασκευασμένο από τον ιστότοπο: http://news.karpasha.com/